Świat się zmienia, a proces zmian odciska piętno nie tylko na ludzkim życiu, pozostawia o wiele silniejszy ślad w otaczającym nas środowisku. Niektórym zwierzętom i roślinom zmiany przyniosły korzyści. Kopciuszki, niewielkie ptaki z rodziny muchołówkowatych, pierwotnie zamieszkiwały góry, ale ludzkie budowle są dla nich atrakcyjnym miejscem gniazdowania.
Na przeciwnym biegunie są gatunki, które ustąpiły pod wpływem zmian, wprowadzonych przez człowieka, należy do nich m.in. drop, dawniej gniazdujący w Polsce, dziś pojawiający się sporadycznie. Jeszcze dalej na tej osi znajduje się tur, po którym zostały resztki w muzeach i echo muzyki rogu Wojskiego w „Panu Tadeuszu”.
Ograniczanie programów szkolnych, w których coraz mniej czasu poświęca się na naukę przyrody i jej ochrony, przynosi brak zrozumienia dla „ochrony żabek”, bo przecież od „jakiś tam żabek” ważniejsze są potrzeby człowieka i cywilizacyjnego postępu. Tymczasem najczęściej można połączyć te dwie skrajności. Polska przez wiele lat była w awangardzie ochrony przyrody, dziś na arenie międzynarodowej postrzegana jest jako hamulcowy w tej dziedzinie. Mamy nadzieję, że ten dział choć odrobinę przyczyni się do poznania przyrody i zrozumienia potrzeby jej ochrony.
Konrad Malec
Wiosna to niebezpieczny okres dla miłośników kąpieli w rzekach czy jeziorach. Przynajmniej tak mówią stare, słowiańskie przesądy, przepełnione najróżniejszymi kreaturami, często o zabójczych zapędach. Wodniki, utopce, mamuny, dziwożony, brzeginki…
Wieczni kawalerowie zajmują rozległe obszary, nakładające się na terytoria kilku panien. One z kolei nie są przywiązane do jednego kawalera i spotykają się na schadzkach ze wszystkimi okolicznymi chłopakami, o ile ci przypadną im do gustu. To sprawia, że niekiedy każdy pisklak w gnieździe ma innego ojca.
Szukają mnie. Szukają. Muszę się wcisnąć w kąt, nie mogą mnie zobaczyć. Już zaglądają pod stół. Zaglądają pod szafę. Zaglądają tutaj! Pod łóżko!
Zwykle w grupie wilków jest jeden, który spełnia rolę piastuna. Może to być jakiś wujek albo ciocia. Taki wilk wyróżnia się nadzwyczajną cierpliwością, bo małe wilczki, podobnie jak dwunożne dzieci, strasznie lubią psocić, a do tego chcą poznawać świat i co chwila czegoś szukają po okolicy.
Po niebiosach, po globusie
śpiew protestu teraz niósł się.
Dźwięki, zgrane jak w orkiestrze,
wypełniły całą przestrzeń.
Samce niektórych gatunków sprężyków charakteryzują się pokaźnymi, grzebieniastymi czułkami. Najbardziej znany jest zaciosek grzebykoczułki, który wyróżnia się zielonkawym lub miedzianym połyskiem ciała. Znaleźć go można na leśnych, wilgotnych polanach, gdzie samczyki przesiadują na źdźbłach traw, czasami przelatując między nimi.
Płazy są najszybciej zanikającą grupą kręgowców, a ten zasmucający proces dotyczy również Polski. Przepuszczalna skóra płazów czyni je podatnymi na wchłanianie zanieczyszczeń z wody i powietrza. Przekształcanie siedlisk również ma dla nich zgubne skutki.
Nieodłącznym, ułatwiającym rozpoznawanie atrybutem dudka jest jego czubek, który ptak przy każdym, nawet najmniejszym podnieceniu rozkłada i składa. Dudek czyni tak nie tylko celem przypodobania się współmałżonkowi, ale też w zaniepokojeniu, np. kiedy napotka człowieka. Nasi przodkowie myśleli zapewne, że ptak się przed nimi przechwala, stąd utrwalone w polszczyźnie powiedzenie „każdy dudek ma swój czubek”.
Mam szczęście mieszkać w pobliżu jednego z miejsc występowania kulików wielkich. Jak wszystkie istotne ostoje tego gatunku, jest ono objęte ochroną w postaci obszaru Natura 2000.
Odwrócenie tradycyjnych ról płciowych jest charakterystyczne dla całej rodziny igliczniowatych, obejmującej ponad 260 gatunków, przy czym niektóre potrafią zadziwić jeszcze bardziej niż bohaterka tego odcinka. Przykładowo u Syngnathus scovelli, żyjącej u zachodniego wybrzeża obu Ameryk, panowie dają się uwodzić dziewczynom, zwykle więcej niż jednej (niestety o tej części obyczajowości mieszkanek Bałtyku niewiele wiadomo).